در واقع شخص پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) اولین مبلغان واقعه غدیر در میان مسلمانان هستند. پس از واقعه غدیر، شخص پیامبر(ص) و ائمه(ع) همواره مسئله غدیر را به عنوان مهمترین واقعه امت اسلامی مطرح و از هر فرصت برای تبلیغ آن استفاده کردند.
از آنجا که غدیر، پس از پیامبر(ص) از سوی مسلمانان نادیده گرفته شد و مسلمانان صدر اسلام راه دیگری پیش گرفتند، لذا تبلیغ غدیر شرایط سختی را پیش رو داشت. البته معصومین(ع) در چنین برهه‌ای دست از تبلیغ غدیر برنداشته و در هر شرایطی نسبت به این امر مهم اهتمام داشتند.
در رابطه با کارکردهای امروزی واقعه غدیر در جهان معاصر و نیز چگونگی ترویج فرهنگ غدیر و نظام ولایی در جهان امروز به گفت‌وگو با حامد پوررستمی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه پرداختیم که مشروح آن را در ادامه مطالعه می‌کنید.
غدیر برای زندگی امروز بشر چه درس‌هایی دارد که در آموختن آن اهتمام کافی به خرج نداده‌ایم؟
پیام غدیر و دهه امامت و ولایت، فرازمانی و فرامکانی است یعنی شاید امروز به آموزه‌های ولایی غدیر نسبت به دیروز بیشتر نیازمندیم. اگر «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ» حدود هزار و ۴۰۰ سال پیش سر داده شد و بلاغ از سوی پیامبر اکرم(ص) صورت گرفت که مسئله ولایت رکن است و اگر پیامبر اکرم(ص) این رکن اساسی را ابلاغ نکند، گویی رسالت خود را انجام نداده و به اتمام نرسانده است، همان کارکردها و ویژگی‌ها را امروز نیز مشاهده می‌کنیم. اگر امروز بشریت از فقر و فساد و عدم آسایش و آرامش رنج می‌برد، باید به موضوع ولایت و غدیر مراجعه کند. در آموزه‌های منجی آخرالزمان نیز همین بحث وجود دارد. البته ممکن است دیگران همچون مسیحیان و یهودیان هر تفسیری از این مسئله داشته باشند اما این‌گونه مطرح می‌کنیم که بازگشت منجی، همان بازگشت ولایت است و بازگشت منجی و نجات دهنده بشریت از همه دردها و رنج‌ها بدان معناست که ولایت در مسیر خود قرار گرفته و حاکمیت غدیر بر جهان حکمفرما شده است.
بشریت امروز با دو درد بزرگ تبعید(آوارگی) و تعبید(به بندگی غیر خدا رفتن) در جهان مواجه بوده و با تازیانه این دو درد بزرگ سرخ شده است. این دو درد، محصول عدم ولایت است. تعبید از عبودیت و عبادت می‌آید و بدان معناست که انسان‌ها خواه ناخواه بندگی خدا را داشته باشند. باید بررسی و پیگیری کنیم که این بندگی غیر خدا در جهان امروز از کجا نشئت می‌گیرد. امروز مهمترین چالش جهان بشریت چالش مدیریتی و رهبری، شکم‌بارگی، جهل، ظلم و فساد از سوی جهان‌خواران است. جهان‌خواران کسانی هستند که مردم را به بندگی گرفته‌اند. اتفاقاً قرآن کریم بسیار زیبا به این موضوع اشاره کرده است. زمانی که فرعون به موسی(ع) می‌گوید که تو از جان من چه می‌خواهی؟ من(فرعون) تو (موسی(ع)) را در کاخ خود بزرگ کرده و پرورش دادم. موسی(ع) در پاسخ به فرعون می‌فرماید: «وَتِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَیَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَنِی إِسْرَائِیلَ؛ و آیا اینکه فرزندان اسرائیل را بنده خود ساخته‌ای، نعمتی است که منتش را بر من می‌نهی».
فرعون مردم بنی‌اسرائیل را به بردگی خود گرفته بود و خدای متعال به موسی(ع) فرمان داد که به سوی فرعون برو که او طغیان کرده است و راه مقابله نیز این است که مردم به ولایت تو و مجموعه مدیریتی و منشور وحیانی تو دل ببندند تا از بندگی و تعبید فرعون خارج شوند و موسی(ع) نیز همین مسئله را برای فرعون بیان می‌کند. قرآن کریم در جای دیگر نیز به این مورد مهم اشاره می‌کند. ولایت رهایی از بردگی و رها شدن از بندگی خدا به صورت دسته جمعی است یعنی مردم بنی‌اسرائیل فرعون را نمی‌پرستیدند اما خداوند متعال به آن‌ها می‌فرماید که زیر بار ظلم فرعون رفتن بدان معناست که شما در حقیقت فرعون را پرستش می‌کنید. بزرگترین نعمت نظام ولایی و غدیری حکومت اسلامی و ولایت فقیه خروج یک ملت از بندگی غیر خداست و مردم در این نظام تابع ولایتی هستند که به وحی متصل است.
در قرآن کریم از زبان فرعون آمده است: «وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ؛ و طایفه آن‌ها (بنی اسرائیل) بندگان ما هستند». این بندگی به دلیل این است که نظام ولایی در میان بنی‌اسرائیل حکمفرما نبوده است. نظام ولایی پرتوی از نظام و حکومت الله است که قوانین آن براساس حکم و اراده خدا نوشته شده باشد. اگر مردم یک جامعه طاغوت را کنار نزنند و بالا سر آن‌ها یک نظام غیر ولایی باشد، چه بخواهند و چه نخواهند، عبد و برده آن نظامی هستند که از آن تبعیت می‌کنند و به قوانین آن نظام که قوانین خدایی نیست، تن می‌دهند. امام علی(ع) در یکی از نامه‌های نهج‌البلاغه خطاب به مردم مصر می‌فرمایند: «و لکننی آسی ان یلی امر هذه الامه سفهاوها و فجارها، فیتخذوا مال الله دولا و عباده خولا؛ نگرانی من از آن است که نابخردان و نابکاران این امت زمامداری و ولایت را به دست آرند و مال خدا را دست به دست گردانند و بندگان او را به بندگی و خدمت خود گیرند و با صالحان در پیکار باشند و فاسقان را یاران خود کنند». آموزه غدیر و آیات الهی به مسلمانان و جهانیان این است که رهبر خود را با دو ویژگی فقاهت و عدالت انتخاب کنند. از دیدگاه امام علی(ع) زمانی که نابخردان و نابکاران بر مردم مسلط شوند، مال آنان به تاراج رفته و مردم ذلیل و بنده خواهند شد.
طبق فرمایش صریح امیرالمؤمنین(ع) اگر ولایت دست کسانی بیفتد که اهل علم و عدالت و فقاهت نباشند، مادیات در مسیر نادرست قرار گرفته و جان و فرهنگ مردم نیز طاغوتی خواهد شد. ممکن است در چنین جامعه‌ای افرادی باشند که نماز شب هم بخوانند اما این نماز شب خوان‌ها نیز باید تابع همین طاغوت باشند که خداوند متعال چنین مسئله‌ای را نمی‌پسندد و به همین دلیل در خطبه امام علی(ع) آمده است که به کوچه‌ها و خیابان‌ها ریخته و طاغوت را کنار زنید. امروز نظامات زیادی در جهان وجود دارد اما نظامی که شیطان آن را تحمل نمی‌کند، نظام ولایی است. این نظام خار چشم شیطان و شیطان‌صفتان و هژمونی‌های وحشتناک این دنیاست و به همین دلیل است که دشمنان چند دهه است که نظام ما را بمباران و سم‌پاشی می‌کنند اما این درخت تنومند بوده و تنومندتر خواهد شد؛ چراکه چشمه‌سار ولایت این درخت را آبیاری کرده و مبانی آن براساس آموزه‌های ولایی است. نظام ولایی، نظام برون‌رفت از تبعید و تعبید است.
تبعید نیز تبعید ارزش و ارزشی‌هاست، یعنی جامعه‌ای که از ولایت خالی باشد، ارزشی‌های آن جامعه تبعید و طرد و دور می‌شوند و عدالت‌خواهان آن کنار زده شده و دهان آن‌ها بسته خواهد شد. در دوران طاغوت ایران نیز بهترین افراد عدالتخواه همچون مطهری‌ها، بهشتی‌ها، خامنه‌ای‌ها و ... در زندان و تبعید به سر می‌بردند. در کنار این مسئله ارزش‌هایی مانند عدالت، امنیت، توزیع عادلانه و ... نیز در جامعه تبعید می‌شوند. لذا نظام ولایی دارای ویژگی‌ها و کارکردهای مربوط به خود است و چنانچه در جامعه‌ای ایجاد شود، بندگی خدا در آن جامعه رخ خواهد داد و مجموعه قوانینی در این جامعه حاکم می‌شود که این قوانین براساس منشور و اراده خدا رقم خورده است. البته ممکن است گاهی این قوانین اجرا نشود اما اصل مسئله این است که این جامعه از طاغوت رهایی یافته است. نظام ولایی تلاش می‌کند تا انسان‌های ارزشمند مانند شهید رئیسی‌ها و حاج قاسم‌ها بر مسند قدرت و مسئولیت باشند. ولی عادل و سالم در نظام ولایی همین مشی را دارد و امنیت و آرامش را برای جامعه به ارمغان می‌آورد. بنابراین، مهمترین کارکرد غدیر و ولایت خروج جامعه از تبعید و تعبید است.
برای محافظت از نظام حکمرانی ولایی و معرفی آن به دنیا چه باید کرد؟
برای معرفی این نظام ابتدا باید مسئولان به خود آیند، یعنی مهمترین بلاغ عملی مسئولان نظام جمهوری اسلامی این است که قدر خدمت را به مردم بدانند. اگر مسئولان عملکرد خوبی داشته و ترازها و نساب‌های امنیت، معیشت و عدالت جامعه بالا رود، جهان به فکر فرو می‌رود که این چه حکومتی است که وقتی پیروز شد، شبکه‌های انگلیسی این‌گونه اعلام می‌کردند که این حکومت دوام نخوهد آورد و نمی‌توان حکومت دینی در جهان برپا کرد، اما به هر نسبت که ایران اسلامی موفق باشد و مسئولان به خود آمده و تلاش و خدمت بیشتر کنند، نوعی تبلیغ عملی از نظام ولایی در جهان انجام داده‌اند. زمانی که مسئولان تورم را کاهش داده، به دنبال اشرافی‌گری نباشند و در بالاترین سطح دیپلماسی عزتمندانه را به نمایش بگذارند و مردم نیز پای نظام باشند، مهمترین بلاغ و تبلیغ از نظام ولایی صورت گرفته است. در روایات آمده است که نظام ولایی را با عملکرد خود و نه با زبان تبلیغ کنید.
در این زمینه رایزن‌های فرهنگی و سفارتخانه‌ها نیز نقش بسیار مهمی در تبلیغ نظام ولایی دارند که البته به نظر می‌رسد که این بخش‌ها کار فرهنگی خود را به آن‌گونه که بایسته و شایسته است، انجام نداده و معرفی خوبی از واقعیت ایران ندارند.
نکته بعدی اینکه دانشگاه‌ها باید سعی کنند با دانشگاه‌های دنیا از طریق برگزاری وبینارهای تخصصی، سمینارهای مختلف، برپایی همایش‌ها و امضای تفاهم‌نامه‌های مشترک ارتباط برقرار کنند. دانشجو و استاد دانشگاه سکوی مهمی برای نشان دادن ایران و ایرانی به جهان هستند. نشان دادن ایران به جهانیان به این صورت که ایران اسلامی با همین چارچوب و نظام ولایی پیشرفت کرده و امنیت خود را رقم زده و با وجود همه مشکلاتی که ممکن است برخی کشورها را در زمانی اندک به نابودی کشانده و آن‌ها را له کند، نه تنها له نشده، بلکه هر روز مانند درختی تنومند ریشه دوانده و بالا و بالاتر آمده است، خود باعث تبلیغ نظام ولایی ما به عنوانی نظامی مترقی و توسعه یافته خواهد بود. امروز دشمنان ما از جمله رژیم منحوس صهیونیستی روز به روز ضعیف و ضعیف‌تر شده‌اند و این مسئله بسیار مهم است.
نکته مهم بعدی در تبلیغ و ترویج نظام ولایی ایران اسلامی، رسانه‌ها هستند که می‌توانند با استفاده از روش‌های نوین مخاطبان خود را به مشاهده ایران و نظام ولایی ایران اسلامی دعوت کنند. لذا خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها نقش مهمی در این زمینه دارند، اما در این حوزه باید در روش‌ها و تاکتیک‌های خود بازنگری کنند که در این رابطه با چه شیوه‌هایی و با کدام سکوها ارتباط برقرار کنند. مدیران رسانه باید بیندیشند که در جهان امروز که جهان هوش مصنوعی و فضای مجازی است، چه کاری کنند تا مخاطبان بیشتری به خود جذب کرده و بتوانند بلاغ و تبلیغ نظام ولایی را به خوبی و به نیکی در جهان انجام دهند.
مجتبی افشار
نظر شما